EXPEDITIE westerwolde CULTURE

IJslanders - Introductie, Locatie, Taal, Folklore, Religie, Belangrijkste feestdagen, Overgangsrituelen

Door Butler KieranGeplaatst op Geplaatst in Geschiedenis

PRONUNCIATIE: ISE-lann-ders

LOCATIE: IJsland

POPULATIE: 262,000

TAAL: IJslands

RELIGIE: Evangelisch-Lutherse Kerk; andere lutherse kerkgenootschappen; rooms-katholicisme

1 - INLEIDING

De Republiek IJsland (Lýdveldidh Ísland) Het is een land van dramatische contrasten en tegenstrijdigheden. Het ligt dicht bij de poolcirkel maar wordt beschouwd als een deel van Europa. Het is een van de meest vulkanisch actieve gebieden ter wereld maar ook de locatie van de grootste ijskap van Europa - vandaar de bijnaam "het land van vuur en ijs".

IJsland werd voor het eerst bewoond, voornamelijk door Noren, tussen 874 en 930 na Christus. In 1380 kwam de regio - samen met Noorwegen - onder Deens bestuur, dat bijna 600 jaar duurde. Een sterke nationalistische beweging aan het eind van de negentiende eeuw leidde ertoe dat Denemarken de IJslanders in 1903 zelfbestuur gaf en in 1918 onafhankelijkheid. Het duurde echter nog tot 1944 voordat IJsland zijn politieke banden met IJsland volledig verbrak.Denemarken, dat op 17 juni 1944 een onafhankelijke republiek werd.

2 - LOCATIE

IJsland is het op één na grootste eiland van Europa en de meest westelijke natie. De totale oppervlakte is 103.000 vierkante kilometer, iets kleiner dan de staat Kentucky. IJsland bestaat uit een hoofdeiland en tal van kleinere eilanden voor de kust. Het hoofdeiland heeft een centraal plateau dat omringd is met bergen. IJsland heeft veel actieve vulkanen. Gemiddeld is er een uitbarsting ongeveereens in de vijf jaar.

Het land heeft ongeveer 262.000 inwoners, waarvan 90 procent in de stad woont en 10 procent op het platteland.

3 - TAAL

IJslands is een Germaanse taal. Het is het nauwst verwant aan het Faeröers (de taal die op de Faeröer Eilanden wordt gesproken). Het is ook verwant aan het Noors. De taal is sinds de middeleeuwen weinig veranderd in vergelijking met andere moderne talen. De meeste IJslanders kunnen de IJslandse saga's uit de dertiende eeuw nog steeds in hun originele versie lezen. Een speciale commissie is belast met het creëren van nieuwe IJslandse termenvoor woorden als "computer" ( tölva letterlijk "woordprofeet").



ALGEMENE WOORDEN EN ZINNEN

Engels IJslands
mannen karlar
vrouwen konur
hartelijk dank takk fyrir
vandaag í dag
morgen á morgun
vlees kjót
vis fiskur
melk mjólk
water vatn



NUMMERS

Engels IJslands
nul núll
een einn
twee tveir
drie þrír
vier fjórir
vijf fimm
zes seks
zeven sjö
acht átta
negen níu
tien tíu

4 - FOLKLORE

Veel voorkomende kenmerken van IJslandse sprookjes zijn geesten, elfen, zeemeerminnen en zeemonsters.

Met Kerstmis bezoeken dertien kerstmannen, genaamd Christmas Men (of Yuletide Lads), naar verluidt elk huis in het land. Ze laten cadeaus achter, maar veroorzaken ook kattenkwaad. De Door Slammer verstoort de slaap door met deuren te slaan. De Candle Beggar steelt kaarsen. De Meat Hooker laat een haak door de schoorsteen zakken om er met het kerstgebraad vandoor te gaan.

5 - RELIGIE

Meer dan 90 procent van de IJslanders behoort tot de officiële staatskerk, de Evangelisch-Lutherse Kerk. Het hele land vormt één bisdom met 281 parochies. De kerk wordt geleid door een bisschop in de hoofdstad Reykjavík. De kerk wordt door de overheid gesteund. Mensen die echter niet willen dat hun belastinggeld naar de kerk gaat, kunnen dit aangeven op hun aangifte. Hun belastinggeld wordt dan gebruikt voor andere zaken.doeleinden.

6 - GROTE FEESTDAGEN

De wettelijke feestdagen in IJsland zijn Nieuwjaarsdag (1 januari); Goede Vrijdag, Paaszondag en Paasmaandag (eind maart of begin april); de Eerste Dag van de Zomer (gevierd op de derde donderdag in april); Dag van de Arbeid (1 mei); Pinkster- en Pinkstermaandag (ergens in mei); Nationale Dag (17 juni); Feestdag (eerste maandag in augustus); Verjaardag van de Onafhankelijkheid (1 december); en Kerstmis (gevierd in december).24-26).

De traditionele Eerste Dag van de Zomer wordt gevierd in april en is gebaseerd op een traditionele kalender die het jaar in twee seizoenen verdeelde, zomer en winter, elk zesentwintig weken lang. De gelegenheid wordt nog steeds gevierd als een nationale feestdag met parades en festivals.

7 - OVERGANGSRITUELEN

IJsland is een modern, grotendeels christelijk land. Veel van de overgangsrituelen voor jongeren zijn rituelen binnen de kerk, zoals doop, eerste communie, vormsel en huwelijk. Daarnaast wordt de voortgang van een student op school vaak gemarkeerd door afstudeerfeesten.

8 - RELATIES

IJslanders schudden elkaar gewoonlijk de hand bij het begroeten en afscheid nemen. Veel voorkomende begroetingen zijn onder andere gódan daginn (goedendag), gott kvöld (goedenavond), en zegen (vaarwel). Het wordt beschouwd als goede manieren om je schoenen uit te doen voordat je een woning binnengaat.

De achternamen van IJslanders zijn gebaseerd op de voornamen van hun ouders, met zoon of sson toegevoegd voor mannen, en dóttir IJslanders noemen elkaar over het algemeen bij hun voornaam, zelfs in formele situaties. Ze staan in de telefoonboeken van hun land alfabetisch op hun voornaam in plaats van op hun achternaam.

9 - LEEFOMSTANDIGHEDEN

IJslanders genieten van een hoge levensstandaard. Traditioneel woonden IJslanders op het platteland in woningen die gebouwd waren van steen en turf. Degenen in de steden hadden houten huizen. Tegenwoordig zijn de meeste IJslandse huizen gebouwd van gewapend beton. Op deze manier zijn ze bestand tegen de barre klimatologische omstandigheden van het land. Buitenkanten zijn over het algemeen geschilderd in pastelkleuren. In Reykjavík is het gebruikelijk om het huis te verwarmen metwater uit warmwaterbronnen.

10 - GEZINSLEVEN

IJslanders hebben over het algemeen een nogal nonchalante houding ten opzichte van het huwelijk. Meer dan 70 procent van de eerstgeboren kinderen wordt geboren bij ongetrouwde stellen. Het is gebruikelijk dat stellen hun eigen kinderen op hun bruiloft hebben, vaak als bruidsmeisjes of pageboys. Getrouwde vrouwen behouden vaak hun oorspronkelijke namen. In Reykjavik is kinderopvang voor de kinderen van werkende stellen gemakkelijk beschikbaar. In kleinere steden en inIn landelijke gebieden vertrouwen ouders vaker op familie en vrienden om te helpen bij de kinderopvang.

De positie van vrouwen is over het algemeen goed in IJsland. IJsland is traditioneel een matriarchale (geleid door vrouwen) samenleving. Bijna 90 procent van de IJslandse vrouwen werkt buitenshuis. In 1980 werd IJsland het eerste land ter wereld dat een vrouw als president koos. President Vígdis Finnbogadóttir versloeg nipt drie mannelijke tegenstanders in de verkiezingen van 1980. Ze werd herkozen in 1984, 1988 en 1992.

11 - KLEDING

IJslanders dragen moderne kleding in westerse stijl. De traditionele klederdracht voor vrouwen wordt gedragen op festivals en andere speciale gelegenheden. Het bestaat uit een witte blouse en een enkellange zwarte rok, met een zwart vest dat aan de voorkant is vastgenaaid, een lang wit schort, zwarte schoenen en een zwarte pet.

12 - VOEDSEL

Vis, schapenvlees en lamsvlees zijn hoofdbestanddelen van het IJslandse dieet. Veel voorkomende vissoorten - die vaak rauw worden gegeten - zijn kabeljauw, zalm, forel, heilbot en roodbaars. Rauwe ingemaakte zalm is een speciale favoriet. Hangikjöt (gerookt schapenvlees) is een feestelijk gerecht dat wordt geserveerd met Kerstmis en Nieuwjaar, en ook op andere momenten. Meestal gaat het gepaard met aardappelen, witte saus en erwten. Skyr is een populair zuivelproduct in de vorm van yoghurt dat geserveerd wordt bij het ontbijt of als dessert, vaak met bessen of ander vers fruit...

13 - ONDERWIJS

School is verplicht tussen zeven en vijftien jaar, en alle onderwijsniveaus, inclusief de universiteit, zijn gratis. Veel vijf- en zesjarigen gaan naar het kleuteronderwijs. De basisschool omvat alle vakken, inclusief beroepskeuzevoorlichting. Middelbare scholen bieden algemeen onderwijs, beroepsonderwijs of voorbereidend universitair onderwijs. In 1991 telde IJsland vijf universiteiten en twee hogescholen.hogescholen, waaronder de Universiteit van IJsland in Reykjavík.

Recept

Mondlukaka
(Amandelcake)

Ingrediënten

  • 1 kopje boter
  • 1 kopje suiker
  • 4 eieren, gescheiden
  • 1 theelepel vanille
  • 1 kopje geblancheerde amandelen, gemalen
  • 1 kop bloem
  • ½ theelepel bakpoeder
  • ½ kopje aardbeienjam
  • 1 kop zware room, opgeklopt
  • 3 eetlepels suiker

Routebeschrijving

  1. Klop de boter luchtig en romig. Voeg geleidelijk 1 kopje suiker toe.
  2. Voeg een voor een eidooiers toe en klop goed na elke toevoeging. Roer de vanille en gemalen amandelen erdoor.
  3. Voeg geleidelijk bloem en bakpoeder toe en meng goed.
  4. Klop in een aparte kom de eiwitten stijf.
  5. Roer voorzichtig met een spatel de opgeklopte eiwitten door het beslag.
  6. Verwarm de oven voor op 350° F. Vet drie 8-inch ronde cakevormen in.
  7. Verdeel het beslag over de drie pannen en bak 30 minuten tot ze goudbruin zijn.
  8. Laat 5 minuten afkoelen in de pannen, haal ze dan uit de pannen en laat volledig afkoelen.
  9. Klop zware room met suiker. Verdeel aardbeienjam tussen de lagen. Bestrijk vlak voor het serveren de bovenkant en zijkanten met slagroom.

Aangepast van Hazelton, Nika Standen. Klassiek Scandinavisch koken. New York: Scribner's Sons, 1987, p. 180.

14 - CULTUREEL ERFGOED

De beroemdste literaire werken van IJsland zijn de Vikingsaga's, die teruggaan tot de tiende eeuw na Christus. Deze familieverhalen beschrijven de belangrijke politieke en militaire gebeurtenissen van hun tijd en het dagelijks leven van de vroege IJslandse kolonisten.

Traditionele volksmuziekinstrumenten zijn bijna verdwenen. In 1855 werd een leerboek gepubliceerd waarin werd beschreven hoe je de langspil een lange en smalle harp. De fióla is een snaarinstrument dat op een tafel staat en bespeeld wordt met een strijkstok.

De bekendste twintigste-eeuwse schrijver van IJsland is romanschrijver Halldór Laxness, die in 1955 de Nobelprijs voor literatuur won. Andere culturele bronnen zijn een nationaal orkest, een operagezelschap, verschillende theatergezelschappen en het IJslandse Dansgezelschap. Bekende namen in de beeldende kunst zijn die van beeldhouwer Asmundur Sveinsson en kunstenaars Jon Stefansson en Kristin Jonsdóttir.

15 - WERKGELEGENHEID

IJslanders zijn harde werkers. Hun gemiddelde werkweek van meer dan zesenveertig uur is een van de langste in Europa. Veel IJslanders hebben twee of zelfs drie banen. Het is gebruikelijk voor kinderen om te werken tijdens hun schoolvakanties. Velen hebben zelfs een avondbaan tijdens het schooljaar. Visverwerking en andere industrieën bieden werk aan bijna een vijfde van de IJslandse beroepsbevolking. De overheid heeft een even groot deel in dienst.

16 - SPORTEN

Het is dan ook geen verrassing dat IJslanders, die omringd zijn door water, dol zijn op zwemmen. Voetbal is een andere favoriete activiteit en IJslanders blinken uit in sporten die fysieke kracht vereisen, zoals gewichtheffen. Andere populaire sporten zijn golf, basketbal, badminton, paardrijden, jagen, vissen en zeilen. IJslanders hebben hun eigen inheemse vorm van worstelen, genaamd glîma.

17 - RECREATIE

IJslanders zijn fervente lezers. Er wordt gezegd dat hun land meer boekwinkels heeft in verhouding tot de bevolkingsgrootte dan enig ander land ter wereld. De meeste gezinnen bezitten flinke boekencollecties.

Schaken is erg populair in IJsland. De legendarische wedstrijd om het wereldkampioenschap van 1972 tussen de Amerikaan Bobby Fischer en de Rus Boris Spassky werd gehouden in de IJslandse hoofdstad Reykjavík. Bridge (een kaartspel) is een andere favoriete vorm van recreatie in IJsland.

18 - AMBACHTEN EN HOBBY'S

IJslandse ambachten zijn traditionele handgebreide wollen truien, keramiek en sieraden.

19 - SOCIALE PROBLEMEN

IJsland heeft een zeer laag misdaadcijfer. Misdrijven door IJslanders zijn gerelateerd aan het gebruik van alcohol. Met uitzondering van alcoholgebruik heeft IJsland echter minder drugsgerelateerde problemen dan de meeste andere Europese landen. Reykjavík is een van de veiligste hoofdsteden ter wereld.

20 - BIBLIOGRAFIE

Hazelton, Nika Standen. Klassiek Scandinavisch koken. New York: Scribner's Sons, 1987.

Leepthien, E. IJsland Chicago: Children's Press, 1987.

Levanthes, Louise E. "IJsland: leven onder de gletsjers." National Geographic (februari 1987): 184-215.

Roberts, David. IJsland. New York: H. N. Abrams, 1990.

Scherman, Katherine. Dochter van vuur: een portret van IJsland. Boston: Little, Brown, 1976.

WEBSITES

Ambassade van IJsland, Washington, D.C. [Online] Beschikbaar //www.iceland.org/ , 1998.

Wereld Reisgids. IJsland. [Online] Beschikbaar //www.wtgonline.com/country/is/gen.html , 1998

Lees ook artikel over IJslanders van Wikipedia
Scroll naar boven