het is leuker om de trend te zetten dan de trend te volgen.
benthe in gesprek met gertrud schrage in bourtange.
venetië, de bohemen, india, afrika, de kralen die gertrud schrage gebruikt komen overal vandaan en sommige zijn ook nog eens duizend jaar oud. tijdens ons gesprek realiseerde ik mij dat een ketting van gertrud veel meer is dan alleen een sieraad. de kralen hebben een geschiedenis, aan sommige kun je dat ook heel duidelijk zien. daarvan zijn de rijggaten veel groter geworden, of de vorm is door de jaren heen veranderd. sommige hebben een enorme reis afgelegd en zijn door vele handen gegaan. en nu maken ze onderdeel uit van een ketting gemaakt door gertrud in bourtange.
gertrud, geboren en getogen in de stad groningen, kan zich herinneren dat ze al vanaf haar veertiende kettingen maakte, toen nog met kleine kraaltjes van v&d. ze is graag weg en onderweg en reist een aantal keer per jaar naar mali, op zoek naar kralen en ornamenten voor haar sieraden. ze maakt niet alleen zelf sieraden, ze handelt ook in sieraden die in afrika zijn gemaakt. ze koopt het materiaal op markten, maar ook bij mensen thuis. ze weet precies waar ze moet zijn. en benadrukt dat ze altijd koopt van handelaren, nooit zo maar op straat van een willekeurig iemand. ze is nu al een tijdje niet in mali geweest vanwege de onrust in het land. maar komende winter is ze zeker van plan weer te gaan. “als je een hele poos niet gaat dan ga je dat land echt missen”, zegt ze.
gertrud geeft me een rondleiding in haar galerie. overal staan vitrines waarin ze prachtige objecten, sieraden, en gebruiksvoorwerpen etaleert. het ademt de sfeer van verre landen, geschiedenis, reizen, van vakmanschap en ambacht. en eenmaal aangekomen in haar atelier kijk ik mijn ogen uit als ik die duizenden kralen zie in de meest geweldige kleuren en vormen. mijn nieuwsgierigheid is gewekt en het wordt tijd om haar een paar vragen te stellen.
kun je je een moment herinneren dat je wist dat je sieraden wilde maken?
“vroeger gingen we op zondag altijd naar mijn opa en oma en dan verveelde ik me altijd zo ontzettend. daar ben ik eigenlijk begonnen, had ik wat te doen. het is goed om je af en toe te vervelen om er achter te komen waar je mee bezig wilt zijn.
op mijn achttiende verhuisde ik naar maastricht omdat ik de edelsmidopleiding wilde gaan doen aan de kunstacademie. in die tijd stond ik al op straat met zelfgemaakte sieraden.
ik heb twee jaar op de academie gezeten en ben toen naar india gegaan. ik was eigenlijk te jong om zo’n studiekeuze te maken. ik wilde de wereld zien.”
hoe ben je in west afrika terecht gekomen?
“in maastricht kwam ik in contact met een paar afrikaanse muzikanten. zij logeerden bij mij en dat was zo gezellig dat ik besloot ook eens naar afrika te gaan. en zo ben ik in 1995 voor het eerst naar mali gegaan. vanaf die tijd ben ik met grote regelmaat naar west afrika gereisd en heb ik veel authentieke sieraden, oude kralen en ornamenten meegenomen.
ik ben met een blanco lijst begonnen en wist niks van kralen. inmiddels heb ik zoveel ervaring dat ik de herkomst en ouderdom ervan vrijwel direct zie.
een van de eerste dingen die ik kocht in mali waren de oorbellen van het nomadenvolk dat zich peul noemt. die oorbellen hebben een hele bijzondere vorm, ze worden van vier halve manen platgeslagen goud gemaakt. een bijzondere techniek. een edelsmid in nederland is daar heel lang mee bezig, maar in mali is het een traditie die van vader op zoon wordt doorgegeven. daar gaat het maken honderd keer sneller.
de combinatie reizen en handelen vind ik leuk. je komt bij al die volken en leert de verschillende culturen kennen. ik ken de mensen daar en heb er een relatie mee opgebouwd. je komt er thuis en dat is wel heel leuk.
verkopen en handel vind ik leuk omdat het spannend is of je de goede dingen koopt. ik koop en verkoop alleen wat ik zelf mooi vind. het is leuker om de trend te zetten dan de trend volgen.”
naast kralen gebruik je ook zilveren ornamenten en slotjes.
gertrud laat mij een doos zien met daarin 21 zilveren ornamenten. “dit zijn authentieke zilveren kruizen van de touaregs, een nomadenvolk uit mali. zij hebben 21 kruizen die werden gebruikt als een soort paspoort. aan de vorm van het kruis kon je zien waar die persoon oorspronkelijk vandaan kwam. sommige slotjes heb ik in mali laten maken. ik maak dan zelf een ontwerp en dan laat ik het door een goede smid daar maken. ze maken alles met de hand, met hun voeten, met blaasbalgen met kleine gasbrandertjes, primitieve instrumenten.”
wat is jouw handschrift. wat maakt een sieraad dat het van jou is?
“ik denk dat mijn sieraden heel erg in harmonie zijn, ze vallen mooi op de huid en zijn niet hoekig. ik ben niet iemand die asymmetrische sieraden maakt. ik hou niet van extreme tegenstellingen, een sieraad moet niet alle aandacht opeisen.
mijn kettingen zijn niet uitbundig, maar wel stijlvol. mensen moeten zich er mooi door voelen.”
hoe ben je in westerwolde terecht gekomen?
“ik ben geboren en getogen in de stad groningen. toen ben ik naar maastricht gegaan en nu ben ik voor mijn man naar bourtange gekomen. ik vind de inspiratie niet hier in westerwolde. mensen inspireren me, de gesprekken, de gekkigheden, de ideeën, dat heb ik nodig. ik moet geen zeven dagen achter elkaar in bourtange zijn. ik heb wel de afwisseling nodig. als ik het druk heb ben ik heel veel onderweg. en dan kom ik hier thuis en ga ik wandelen met de hond. die afwisseling daar hou ik van. de helft van de week hier en de andere helft onderweg, dat is goed.”
de galerie van gertrud schrage is op afspraak te bezoeken.
gertrudschrage@toubabjewelry.com
0599-354530 / 0655164905
http://www.toubabjewelry.com
zaterdag 10 en zondag 11 mei is gertrud met haar werk aanwezig op monumentaal usquert 2014. eens in de twee jaar wordt usquert omgetoverd tot een cultureel dorp met muziek, poëzie, beeldende kunst en antiek op professioneel niveau.
expeditie westerwolde 