omdat niet alle artiesten die optreden in westerwolde ook uit deze streek komen mag ik deze keer een interview doen ‘over ver’, ik spreek met bert paardekooper van het minderbroederskoor pax et bonum uit alphen aan de rijn over de muziek die zij brengen en over hun optreden op het middeleeuws festival in ter apel op 5 en 6 september.
de gregoriaanse liederen die deze mannen zingen zijn ontstaan rond 1350 maar ze doen meer dan alleen zingen; er wordt ook bier gebrouwen, ze onderhouden een middeleeuwse kruidentuin en sommige leden van het koor schilderen iconen. het archeon in alphen aan de rijn is hun thuisbasis en daar zingen ze op zondagen acht keer per dag getijdegezangen en geven uitleg over de muziek en over de minderbroeders.
minderbroeders zijn monniken van de franciscaanse bedelorde. deze monniken gingen in vroeger dagen langs de mensen als ze voedsel nodig hadden en waren wars van geld. deze vorm is ontstaan in de tijd dat de ruilhandel verdween en iedereen met geld ging betalen.
de franciscanen hebben als beschermheilige franciscus van assisi. omdat deze ook beschermheer is van de dieren doet het minderbroederskoor ook altijd wat speciaals op dierendag, zij zetten bijvoorbeeld een kuip met vissen neer of hebben een geit in het klooster.
het koor brengt de muziek in een didactische vorm, ze zingen gregoriaanse liederen die een meditatief karakter hebben en bedoeld zijn om te ontstressen.
de gregoriaanse muziek is ontstaan in het oosten, in perzië, en is van daaruit langzaam naar het westen gekomen via constantinopel. de muziek is erg beïnvloed door de erediensten van joden en vroege christenen.
soms worden de liederen éénstemmig gezongen maar in de 9e eeuw is in regensburg (duitsland) de meerstemmige zang bedacht en het koor maakt hier dan ook zeker gebruik van. ook zingen zij veel kinderliedjes die vroeger gebruikt werden om de kinderen latijn te leren en je kunt op de melodieën lopen en dansen, het publiek gaat hier altijd enthousiast in mee.
de monniken in vroeger tijd waren rondtrekkers en predikers. ze gingen vaak naar steden om daar te vertellen en te zingen, volgens bert was het te vergelijken met emo-tv nu, mensen liepen uit om de monniken te horen spreken. er is een verhaald bekend van een prediker in brussel waarbij de toehoorders op de daken zaten en onze wel bekende uitspraak ‘spreken als brugman’ komt van een monnik die de mensen 5 uur achtereen wist te boeien.
het minderbroederskoor speelt dus op het middeleeuws festival. bert vertelt mij dat de broeders bij een eerder bezoek aan het klooster het museum hebben bezocht en even hebben gezongen in de kerk. hij vond dit de ideale plek voor hen om te zingen omdat de akoestiek alle stemmen samen brengt tot één.
de meeste muziek die pax et bonum brengt is a-capella al worden er ook af en toe een speellied toegelaten, hiervan staan wat nummers op de twee uitgegeven cd’s van de minderbroeders. de meest recente cd ‘o sapienta’ is een dubbelcd en beide muziekdragers zijn te bestellen via de website.
de muziek wordt gezongen vanuit de melodie en niet vertellend, het is dus de bedoeling dat de toehoorders en de zangers opgaan in de muziek.
in deze clip zingt het pax et bonum in het boerhaave museum in leiden: https://youtu.be/9WcfJuF3xIw
de website van de minderbroeders is http://www.minderbroederskoor.nl/
expeditie westerwolde 